Toen ik vorige week de tendentieuze stellingen in de ANWB enquete probeerde te beantwoorden en mijn gedachten over het rekeningrijden liet gaan, moest ik denken aan een inspraakavond, ongeveer 10 jaar geleden. We zouden een enorme mast bijna in onze voortuin krijgen die ruim boven de hoge populieren zou uitsteken. Er werd toen nog wat geheimzinnig over gedaan maar het bleek te gaan om een nieuw state-of-the-art communicatiesysteem voor de zwaailichtensector.
De ontwikkeling duurde te lang, was vele malen duurder dan voorzien en het werkt nog steeds niet naar behoren. Vreemd genoeg laat het systeem het met name afweten tijdens piekverkeer of bij enigszins extreme omstandigheden; zeg maar bij calamiteiten (Schipholbrand, crash Turkish Airlines toestel, Hoek van Holland, Koninginnedag). Er gaan al stemmen op om het C2000 systeem te vervangen terwijl het pas twee en een half jaar volledig operationeel is.
Waar het aan lag? Moeilijk te zeggen, maar feit is dat het bouwen van systemen de afgelopen jaren een stuk lastiger is geworden. De roep om integratie van deelsystemen en om data real-time te verwerken, dragen bij aan inherent complexere systemen en langere ontwikkeltrajecten. De sterk verhoogde dynamiek van het zakendoen zet ontwikkelaars verder onder druk. Maar de meeste projecten gaan ten onder aan de in toenemende mate extreme en soms irreele functie- en gebruikersspecificaties die vaak halverwege de rit nog een paar keer worden aangepast.
Met name grote projecten doen het slecht. Onderzoek laat zien dat een derde van de ICT-projecten mislukt en nog een derde tot de helft problemen geeft. Overigens werken ICT-bedrijven dit nog verder in de hand onder het mom van ‘alles kan’: business is tenslotte business.
Terug naar het rekeningrijden. Dit project bevat alle zojuist genoemde trends in het kwadraat. Het gaat om de beprijzing van duizenden kilometers snelweg, het gaat om het vastleggen van de bewegingen van 7 tot 8 miljoen auto’s, het gaat om online gegevensverwerking, het gaat om 24*7*365, het gaat om privacy, het gaat om veel stakeholders en grote bedragen. Er is zo’n 4 tot 5 miljard Euro voor gebudgetteerd. De succesratio van overheids projecten ligt laag en het debakel met het C2000-systeem ligt nog vers in het geheugen.
Daarom ook zal het systeem van rekeningrijden niet slagen. Er moet een uiterst complex systeem worden gebouwd met een keten van onafhankelijk opererende schakels die, zoals bij het Europese satelietsysteem (zou dat Galileo er ooit komen?) niet door de Nederlandse overheid worden gecontroleerd. Er moet veel kennis en kunde worden ingekocht bij veel ICT-partijen. De benodigde software zal niet de bottleneck zijn maar de oplevering ervan zal ongetwijfeld later en duurder zijn door de te verwachten veelvuldige veranderingen van functiespecificaties en gebruikerseisen. Er zijn domweg te veel ‘Single Points of Failure’ voor een overheidsproject en projectmatig is het een Noord-Zuidlijn in extremo. Ik verwacht dat daadwerkelijk rekeningrijden nog zeker 10 jaar op zich zal laten wachten en dat het budget 4 keer hoger zal zijn dan oorspronkelijk was begroot. Daarna een parlementaire enquete natuurlijk.
Deze column is eerder verschenen in AppWorks.
